Ж.БАТБАЯСГАЛАН ДАРГА “ШААРДЛАГА ХАНГАХГҮЙ ЗУУХТАЙ ЮМ ЧИНЬ ИРГЭД УГААРТАХ Л БАЙСАН” ГЭЖ ХЭЛСЭН
Сайжруулсан түлш хэрэглэсэн 50 орчим иргэн угаартаж эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авсан. Эдгээр иргэдээс зургаа нь нас барсан харамсалтай хэрэг гараад байна. Тиймээс НИТХ-ын төлөөлөгч С.Мөнхчулуун болон бусад төлөөлөгчид сайжруулсан шахмал түлштэй холбоотой асуудлаар Нийтийн сонсгол явуулах саналыг НИТХ-ын дарга Р.Дагвад хүргүүлээд байгаа юм. Уг асуудлаар НИТХ-ын төлөөлөгч С.Мөнхчулуунтай ярилцлаа.
СОНСОХ:
-Сайжруулсан шахмал түлштэй холбоотой асуудлаар НИТХ-ын төлөөлөгчид Нийтийн сонсгол зохион байгуулах санаачлагыг гаргалаа. Хэлэлцүүлэг хэр үр дүнтэй байж чадах вэ. Хэлэлцүүлгээс гарсан дүгнэлтийг хотын удирдлагууд хүлээн зөвшөөрч, ажил хэрэг болгох болов уу?
-Нийслэлийн агаарын бохирдолтой тэмцэх газрын мэргэжилтэн М.Отгонбаяр гэж хүн албаны хувцастайгаа уржигдар орой хэвлэлд ярилцлага өгсөн. Агаарын бохирдол хариуцсан мэргэжилтэн нь мэдээлэл өгсөн учраас албаных гэж ойлгож байна. Тэр хүн ярилцлагынхаа төгсгөлд “Шөнөдөө хүйтэн хонохоор байна. Угаартаж амиа алдаж байснаас хөнжлөө давхарлаж хучаад даарч хоносон нь өлзийтэй. Цаашид уламжлалт зууханд сайжруулсан түлшийг түлсээр байвал маш олон хүний амь нас эрсдэх магадлалтай” гэж хэлсэн. Түүний хэлж буйгаар зуухнаас болж хүн амиа алдсан байх нь. Нийслэлийн удирдлагууд ч мөн “Уг үйл явдлууд түлшнээс болоогүй” гэсэн. Тэгэхээр зуух, түлш хоёр зохицохгүй байна гэсэн үг. Зохицохгүй байнаа гэдэг нь түлшнээс л болж байна гэсэн үг. Нүүрс өнгөтэй, үнэртэй учраас хаалга, цонхоо онгойлгоод гарна. Гэтэл сайжруулсан түлш өнгөгүй, үнэргүй учраас хүмүүс угаартаж буйгаа мэдэлгүй нас бараад байна. Өчигдрөөс эхлэн Нийслэлийн харьяа байгууллагуудын ажилтнууд гэр хорооллын 240 мянган айл өрхөөр явж хэрхэн галлах тухай танилцуулга материалыг тарааж байгаа юм байна. Одоо л танилцуулга материалыг тарааж байна. Тэгэхээр алдаа дутагдлууд байна. Мөн тал, талын мэдээллүүд зөрж байна. Тиймээс яаралтай арга хэмжээ авах ёстой. Асуудлыг улс төржүүлж, хэн нэгнийг буруутгахаас өмнө хаана алдаа гаргаснаа мэдэх ёстой юм. Хүний амь эрсдээд байж болохгүй.
-Шадар сайд Ө.Энхтүвшин зургаан хүн нас барсан гэдэг албан ёсны мэдээлэл өгсөн?
-Сүүлийн хоногуудад зургаан хүн нас барсан. Харин он гарснаас хойш 12 хүн нас барсан гэх мэдээлэл бий. Энэ ноцтой асуудлыг ярилцах ёстой. Хэрвээ түлшнээс болж буй бол даруйхан арга хэмжээ авах ёстой. Эсрэгээрээ түлшнээс болоогүй бол утааг багасгахаар эхлүүлсэн уг ажлыг дэмжиж үргэлжлүүлэх ёстой юм. Энэ үүднээс Нийтийн сонсгол явуулах хүсэлтийг гаргасан. Уг сонсголд бүх талын төлөөлөл оролцох хэрэгтэй. Үйлдвэрлэгчдээс эхлээд эрдэмтэн судлаачид, химичид болон мэргэжилтнүүд, албаныхан, төлөөлөгчид, хэрэглэгчдийн төлөөлөл, хохирогчдын ар гэрийнхнээс оролцуулж нээлттэй ярилцаад асуудал хаана байна гэдгийг эцсийн байдлаар тодорхой болгоод цаашид авах арга хэмжээнийхээ дүгнэлтийг гаргаад ажиллая гэдэг зорилготой. НИТХ-ын дарга уг хэлэлцүүлгийг яаралтай зохион байгуулаад, түргэн шуурхай арга хэмжээ авна гэж бодож байна.
НИТХ-д өргөн барьсан асуудлууд хэлэлцэгдэхгүй удаж буй тохиолдол их байна. Та бүхний хүсэлт хурдан, шуурхай хэлэлцэгдэж чадах уу?
-Хуулиараа 14 хоногийн дотор хэлэлцэх ёстой. Ийм харамсалтай тохиолдол гарсан байхад хэлэлцэхгүй байж болно гэж үү. Хэлэлцэхгүй байх шалтгаангүй. НИТХ иргэдийн өмнө тулгамдсан энэхүү асуудлыг зайлшгүй яаралтай хэлэлцэх шаардлагатай.
-Сайжруулсан түлшний дээжийг дотоодын гурван лаборатори болон БНХАУ, Солонгос, ОХУ-д шинжлүүлж байна. Мөн химийн хүрээнд шинжлүүлэхээр өгсөн гэсэн. Энэ бүх шинжилгээг тус түлшийг хэрэглээнд нэвтрүүлэхээс өмнө хийгээгүй нь анхаарал татаж байна. Нөгөөтэйгүүр дутуу ажилласан зүйлүүд их ажиглагдаж байгаа. Тухайлбал, сайжруулсан түлшийг стандартын шаардлага хангасан ямар зууханд, хэрхэн түлэх талаарх мэдээллийг иргэдэд өгөөгүй. Энэ мэт шүүмжлэлтэй зүйлтэй та санал нийлэх үү?
-Хамгийн анх лабораторийн түвшинд судалгаа, шинжилгээг хийсэн гэдэг. Эхний сорьцод ямар бүтээгдэхүүнийг хамруулсан юм. Анх шинжилгээнд оруулсан бүтээгдэхүүн одоо хэрэглэгдэж байгаа юу, үгүй гэдгийг мэдэх ёстой. Сайжруулсан түлшний орцод орж буй барьцуулагдагч болон шохой зэрэг нь стандартын шаардлага хангаж буйг мэдэхгүй. Монголын хилээр оруулж ирэхэд нь гаалийн хяналтынхан шалгадаг юм байна. Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын байгууллагынхан огт шалгалт хийгээгүй юм байна лээ. Гадны улс руу явуулж шинжлүүлэх ажлаа өмнө нь хийх ёстой байсан байх. Дутуу ажилласан зүйлүүд бий. Тодруулбал, Нийслэлийн Засаг даргын орлогч, Тавантолгойн ТУЗ-ийн дарга Ж.Батбаясгалан өмнөх жилүүдэд нийслэлийн агаарын бохирдлын асуудал хариуцан ажиллаж байсан. Энэ хүн сая “Энэ үйл явдлууд түлштэй хамаагүй. Иргэд шаардлага хангахгүй зуухтай байсан байна. Зуух нь онгорхой, цоорхой, тоосгыг нь авчихсан, доторх нь битүү, үнс нь дүүрсэн байсан. Энэ бол иргэдийн асуудал гэж” ярьсан. Тэд угаартаж нас барсан айлд очоод нүүрс түлж үзсэн байна лээ. Гал түлсэн бичлэгээ бидэнд сая үзүүллээ. Бичлэгээс харахад, нүүрс түлэхэд зуухнаас нь айхтар их утаа гарч байна. Харин Ж.Батбаясгалан дарга "Ийм их утаа гарч байгаа юм чинь угаартах л байсан" гэж ярьлаа.
Миний хувьд “Хэрвээ нүүрс түлсэн бол ийм их утаан дунд хүн суухгүй. Энэ сайжруулсан түлш утаагүй, үнэргүй учраас хүмүүс мэдэхгүй сууж байгаад амиа алдаад байна. Түүнээс нүүрсний бөөн хар утаанд хүн суухгүй. Ядаж л цонхоо онгойлгох байсан. Тэгэхээр түлшнийхээ танилцуулгыг урьдчилж хийгээгүй нь буруу. Шаардлагыг нь хангасан зуухаар хангаж өгөөгүй” гэж хэллээ.
-ШАХМАЛ ТҮЛШИЙГ ТУЛГАНД ТҮЛЖ БОЛНО ГЭДЭГ СУРТАЛЧИЛГААГ ХИЙСЭН. ГЭТЭЛ УГААР НЬ ИЙМ БАЙДАЛД ХҮРГЭЖ БАЙНА-
-Гэтэл өөрсдөө зуухны талаар нэг ч мэдээлэл, танилцуулгыг өгөөгүй шүү дээ. Стандартын шаардлага хангасан зууханд сайжруулсан түлшийг түлэх ёстой гэсэн шаардлагыг тавих байсан. Тэгсэн мөртлөө хүн нас барсны дараа зуухыг буруутгаж байна гэж үү?
-Нийслэлийн Засаг дарга асан С.Батболдын 2017 оны нэгдүгээр сард гаргасан захирамж бий. Энэ захирамжид “Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй худалдааны захууд болон бусад газарт MNS: 52162016 гэсэн ахуйн хэрэгцээний зуухны ерөнхий шаардлагыг тавьсан. Яндангаас гарах утааны найрлага дахь агаарын бохирдлын бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээнд стандарт, шаардлага тавьсан. Стандартаас бусад зуух худалдан борлуулахыг 2017 оны дөрөвдүгээр сарын 1-ээс эхлэн хориглоно” гэсэн байсан. Энэ үед стандартын зуух ашиглах ёстой гэдэг захирамж гарсан байгаа биз дээ.
Гэтэл манайхан өөрсдөө шахмал түлшийг тулганд түлж болно гэсэн сурталчилгаа хийсэн. Гэтэл угаар нь ийм байдалд хүргэж байна гэдэг нь буруу байна. Хоёр, гурав хоногийн өмнөөс эхлээд танилцуулгаа тарааж байна. Шинэ зүйл хэрэглэх гэж буй учир сурталчилгааг өмнө нь явуулах байсан.
Галын зурагны оронд зааварчилгааг нь шуудайн дээр хэвлээд явуулсан бол айл бүр мэдээлэл авч анхаарал, сэрэмжтэй болох байсан. Тэгэхээр хариуцсан хүмүүсийн алдаа байна. Засгийн газраас гаргасан 62 дугаар тогтоол агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр гаргасан зоригтой шийдвэр мөн үү гэвэл мөн. Эрсдэлгүй бол агаарын бохирдлыг бууруулахад онцгой хувь нэмэр оруулах юм байна. Гэтэл хэрэгжүүлж буй хүмүүс болон дунд шатандаа хариуцаж буй нөхөд хариуцлагагүй ажилласан байна. Ж.Батбаясгалан даргын сая үзүүлсэн бичлэгийг харахад амьд хүн сууж чадахааргүй утаа гарч байна лээ. Тоосгогүй эвдэрсэн зууханд гал түлсэн байгаа юм. Хэрвээ нүүрс түлсэн бол тэр их утаанд зүгээр суухгүй байсан.
-Дунд шатандаа хариуцлагагүй ажилласан гэж та хэлж байна. Энэ үг яг хэн рүү чиглэж байгаа юм?
-Тавантолгой түлш ХХК, Нийслэлийн Засаг даргын агаарын бохирдол хариуцсан орлогч Мөнхжаргал гэж хүн бий. Засгийн газрын хуралдааны үеэр Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх “Нийслэлийн Засаг дарга өөрийнхөө толгойгоор уг асуудлыг хариуцна шүү” гэж хэлсэн. Энэ хүмүүс хариуцлагатай ажиллах ёстой. Шинэ бүтээгдэхүүн турших гэж буй хүмүүст сурталчилгааны материалыг аль хэдийн тараасан байх ёстой байсан. Гэтэл НИТХ-ын 45 төлөөлөгч ч мэдээлэлгүй байна.
-Та бүхэнд огт мэдээлэл өгөөгүй юм уу?
-Бид хэвлэлээс л мэдээлэл аваад явж байна. Бид ийм байхад иргэд мэдээлэлгүй байх нь аргагүй юм. Сайжруулсан түлшний талаарх танилцуулгыг 45 төлөөлөгчдөө танилцуулаад цааш нь иргэдэд хүргэ гэсэн бол хүргэчих байсан. Тэгэхээр нийслэлийн удирдлагууд мэдээлэлгүй байсан байх гэж би бодож байна. Эрсдэл үүсч эхлэхээр л танилцуулга тарааж байна шүү дээ. Бид НИТХ-ын хуралдааны үеэр сайжруулсан түлшний талаар асуухаар “Сайн, сайхан байгаа. Битгий шүүмжлээд бай” гэдэг л байсан.
-ЭНЭ ОНД НИЙСЛЭЛД НЭГ Ч БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТЫН
АЖИЛ ХИЙГДСЭНГҮЙ-
-Өчигдөр таны хийсэн хэвлэлийн хурлын дараа зарим иргэд “Дайран дээр давс битгий нэм” гэж шүүмжилж байна. Та бүхний үйл ажиллагаа Хотын дарга С.Амарсайханыг огцруулах асуудалтай холбоотой юм биш биз дээ?
- Өнгөрсөн зургадугаар сарын 27-ны өдөр НИТХ-ын төлөөлөгч Ж.Батсайхан Хотын дарга С.Амарсайханыг огцруулах асуудлыг хөндсөн. Би огцруулах бичигт гарын үсгээ зурсан. Зургадугаар сард тендерийн ажлуудын нэг нь ч эхлээгүй байсан. 2019 оны хөрөнгө оруулалт, Нийслэлийн төсвөөр хийх 280 орчим тэрбум төгрөгийн 480 ажил байсан. Зургаан сарын 20-ны өдрийн байдлаар энэ ажлуудын нэгнийнх ч тендерийг зарлаагүй байсан. Үнэлгээний хороо ч байгуулагдаагүй. Халаа, сэлгээнээс өөр ажил огт хийгдээгүй учраас би С.Амарсайханыг огцруулах бичигт гарын үсгээ зурсан. Есдүгээр сард бахь байдгаараа л байсан. 9 сарын 14-ны өдөр Засаг даргын орлогч Ж.Батбаясгалан хөрөнгө оруулалтын явцын танилцуулгыг төлөөлөгчдөд танилцуулсан.
Уг танилцуулгаар бол дээрх 480 ажлын 180 орчмынх нь гэрээ хийгдсэн байсан. 100 хувийн гүйцэтгэлтэй ажил нэг ч үгүй. Гэрээ хийгдэнэ, сонгон шалгаруулалт явагдаж байна гэсэн. Бүх ажил цаасан дээр байгаа юм. Тендер огт зарлагдаагүй, цаасан дээр ч үгүй 40-50 ажил байсан. Өнөөдрийн байдлаар 100 хувийн гүйцэтгэлтэй, хүлээж авсан нэг ч ажил алга. Тэгэхээр энэ жил нийслэлд бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалт хийгдсэнгүй. Хийсэн гээд байгаа ажлуудыг С.Батболд даргын үед эхлүүлсэн. Яармагийн гүүр, Замын цагдаагийн гүүр, Налайхын зам, Сонсголонгийн гүүрийн ажил С.Батболд даргын үед эхэлсэн. Өөрөөр тэр гэх тэмдэгтэй нэг ч ажил алга. 2018 оны 12 дугаар сард 480 ажил хийнэ гээд тогтоол гаргаад өгсөн байхад хийхгүй гацаагаад байгаа учраас хариуцлага тооцох ёстой. Гэхдээ би өнгөрсөн чуулганы үеэр Засаг даргыг огцруулна гэж хэлээгүй. Харин “Ажлаа хийж чадахгүй байна.Мөн Иргэдийн хурал нь хяналтаа тавьж чадахгүй байгаа. Иргэдийн хурал өөрөө хуралдаж чадахгүй байгаа учраас бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ огцрох ёстой. Тарсны дараа Засаг дарга болон түүний улс төрийн албан тушаалтнууд огцор” гэдэг саналыг гаргасан.
Би С.Амарсайханыг огцруулах асуудлыг ярьж байсан хүн гэж хэлээд өнөөдөр чимээгүй суух боломжгүй. Манай тойргийн иргэд, нийслэлчүүд надад хандаж байна. Хандаагүй байсан ч би иргэн хүнийхээ хувьд чимээгүй суухгүй. НИТХ-ын төлөөлөгч нь тойргийнхоо иргэдэд тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд ажилладаг юм.
-Сайжруулсан түлшинд олон хүн хордож нас барлаа. Энэ үйлдэл нь Хотын дарга С.Амарсайханыг огцруулах хангалттай үндэслэл мөн юм биш үү?
-Дүгнэлтүүд гараад ирэх байх. Нийтийн сонсгол хийгдэнэ. Ер нь хариуцлагагүй байна. Хэрвээ энэ бүх үйл явдал Засаг даргын хариуцлагагүйгээс болсон бол аль хэдийн огцруулах ёстой. Түүнээс тохиолдлын байдлаар зургаан хүн бурхан болсон бол энд байгаа Засаг даргыг буруутгахад хэцүү. Энэ хүн огцорлоо гэхэд үүссэн асуудлыг илааршуулж чадахгүй юм. Хүний амь насыг нөхөж чадахгүй. Гэхдээ хариуцлагын асуудал байх ёстой. Цэвэрлэх байгууламжид дөрвөн ажилтан нас барсан. Орон сууцны удирдах байгууллагад хоёр хүн ажлаа хийж яваад нас барсан. Энэ хэрэгт ямар ч хариуцлага яригдаагүй. Өнөөдрийн үүссэн нөхцөл байдалтай холбоотойгоор хариуцлага яригдах ёстой.
