Япон, АНУ Монголын ардчилал, гуравдагч хөршийн бодлогыг дэмжихээ илэрхийлжээ

Монгол Улс, АНУ, Япон улсын гурван талт уулзалт саяхан /2022.10.28/ Токио хотноо болж “хамтарсан мэдэгдэл" гаргасан байдаг. 

Тэгвэл тус уулзалтын талаар манай улсад суугаа АНУ-ын элчин сайдын яамнаас дараах мэдээллийг гаргажээ. Мэдээлэлд, “Хамтарсан ашиг сонирхол, нийтлэг үнэт зүйлсийн төлөө Япон, Монгол, АНУ гурван талт уулзалтыг 2022 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдөр Токио хотноо зохион байгууллаа. Гурван тал бүс нутгийн аюулгүй байдлын тулгамдсан асуудал, эдийн засгийн асуудал, хамтын ажиллагааны чиглэлийг өргөн хүрээнд авч хэлэлцлээ. Гурван тал бие биетэйгээ нягт харилцаатай байх, Энэтхэг-Номхон далайн чөлөөт, нээлттэй бүсийг байгуулах алсын хараадаа үнэнч байхаа дахин нотлов. Япон, АНУ Монголын ардчилал, гуравдагч хөршийн бодлогыг дэмжихээ илэрхийлэв.

Уулзалтад Японы ГХЯ-ны Ази, Далайн товчооны Ерөнхий захирал Фунакоши Такехиро, Монгол Улсын Гадаад хэргийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Нямдоржийн Анхбаяр, АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн даргын Зүүн Ази, Номхон далайн асуудал хариуцсан орлогч Марк Ламберт нар оролцов.

Япон, Монгол, АНУ нь НҮБ-ын дүрэм, бүрэн эрхт эрх тэгш байх, улс орнуудын тусгаар тогтнол, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хүндэтгэх, хүч хэрэглэх, заналхийлэхийг хориглох зэрэг олон улсын эрх зүйн ач холбогдлыг онцлон тэмдэглэв. Үүний тулд гурван тал Украины ард түмний зовлон зүдгүүрт санаа зовж буйгаа илэрхийлэв. Гурван тал мөн цөмийн зэвсэг хэрэглэх эрсдэл болон олон улсын аюулгүй байдлын орчин муудаж байгаад гүнээ санаа зовниж байгаагаа илэрхийлж, цөмийн дайнд ялж болохгүй, хэзээ ч тулалдаж болохгүй гэдгийг батлахыг бүх улс орнуудад уриалав.

БНАСАУ-ын цөмийн зэвсгийн хөгжил, түүнийг тээвэрлэх хэрэгсэл, тэр дундаа 2022 онд урьд өмнө үзэгдээгүй олон тооны баллистик пуужин хөөргөсөн талаар Япон, Монгол, АНУ тус тусын байр сууриа илэрхийлэв. 

НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн холбогдох тогтоолын дагуу хүлээсэн үүргээ бүрэн биелүүлж, яриа хэлэлцээ хийхийг БНАСАУ-ыг уриалав. Олон улсын хамтын нийгэмлэг НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн холбогдох тогтоолыг бүрэн хэрэгжүүлэхийн чухлыг талууд мөн онцлов. Япон улс хүн хулгайлсан хэргийн асуудлыг яаралтай шийдвэрлэх шаардлагатайг онцлоод, энэ асуудалд АНУ болон Монгол Улсад үргэлж дэмжлэг үзүүлж байгаад талархал илэрхийлэв.

Гурван тал НҮБ-ын зарчим, зорилгыг багтаасан дүрэмд суурилсан олон улсын дэг журмыг сахин хамгаалахын төлөө хамтран ажиллахаа дахин нотлов. Аль ч бүс нутагт албадлагын аргаар нэг талын байдлаар өөрчлөх оролдлогыг талууд эрс эсэргүүцэж, маргааныг энхийн замаар шийдвэрлэхийн чухлыг онцлон тэмдэглэв.

Япон, Монгол, АНУ зэрэг бүс нутгийн хөгжил, тэр дундаа Энэтхэг-Номхон далайн бүс нутгийг хөгжүүлэх талаар тус тусын алсын хараагаа хуваалцаж, чинээлэг, энх тайван ирээдүйг хангахын тулд хэрхэн хамтран ажиллах талаар санал солилцов. Талууд хууль дээдлэх, маргааныг энхийн замаар шийдвэрлэх, хүний ​​эрх, байгаль орчныг хамгаалах, эдийн засгийн хөгжилд тус дөхөм үзүүлэхэд хамтран ажиллахаар санал нэгдэв. Япон, АНУ НҮБ-ын энхийг сахиулах үйл ажиллагаанд Монгол Улсын оруулсан хувь нэмрийг өндрөөр үнэлж, дэлхийн хэмжээнд мөргөлдөөнтэй бүс нутагт тогтвортой байдлыг хангах үйл ажиллагаанд талархаж буйгаа илэрхийлэв. Батлан ​​хамгаалах салбарын хамтын ажиллагаа, хамтарсан сургуулилтыг үргэлжлүүлэх хүсэлтэй байгаагаа талууд илэрхийлэв.

Япон, Монгол, АНУ-ын төлөөлөгчид бүс нутаг болон дэлхийн хэмжээний цочролоос үүдэн олон улсын хамтын нийгэмлэгт тулгарч буй эдийн засгийн сорилтуудыг хэлэлцлээ.

Эдийн засгийн шахалт зэрэг шинэ сорилттой тэмцэхийн тулд олон улсын эдийн засгийн дэг журмыг бэхжүүлэхийн чухлыг талууд онцлон тэмдэглэв. Сэргээгдэх эрчим хүч, уур амьсгалын өөрчлөлт, нийлүүлэлтийн гинжин хэлхээний уян хатан байдал, чухал ашигт малтмал, оюуны өмчийн эрх, дижитал хөгжлийн чиглэлээр хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэн хөгжүүлэх замаар эдийн засгийн түншлэлээ гүнзгийрүүлэх хүсэлтэй байгаагаа талууд онцоллоо. Тэд Монгол Улсын бизнесийн орчин, ялангуяа Япон, АНУ-ын хөрөнгө оруулалтыг татах чадварыг сайжруулахын чухлыг ярилцав. Япон, АНУ Монгол Улсад хэрэгжүүлж буй бүтээн байгуулалтын төслүүд болон эдгээр төслүүдийн харилцан бие биенээ нөхөх, Монгол Улсын эдийн засгийн цаашдын хөгжилд үзүүлэх нөлөөллийг нэмэгдүүлэх арга замын талаар ярилцлаа. Тодруулбал, Монгол Улс, АНУ-ын Мянганы сорилтын сангийн хамтарсан 462 сая ам.долларын санхүүжилттэй Усны компакт гэрээний талаар Японд танилцууллаа.

Монгол Улс Япон Улсаас хэрэгжүүлж буй Хөгжлийн албан ёсны тусламж (ODA) төслүүдэд талархаж буйгаа илэрхийлэв. Монгол-Японы хамтарсан компанийн үйл ажиллагаа явуулж буй Японы ODA-г ашиглан баригдсан “Чингис хаан” олон улсын нисэх онгоцны буудалд Монгол Улсыг бүс нутгийн харилцаа холбоог нэмэгдүүлэх, Энэтхэг-Номхон далайн чөлөөт, нээлттэй бүсийг бий болгох алсын харааг хэрэгжүүлэх зорилгоор Япон, Монгол хоёр сүүлийн үед хамтран ажиллаж байгааг онцлон тэмдэглэв” гэжээ.